Przedstawiamy treść pisma wystosowanego przez Fundację Obywatele Zdrowo Zaangażowani w ramach konsultacji publicznych projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kryteriów klasyfikacji produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych [zobacz projekt].

 

Szanowny Panie Ministrze,

w nawiązaniu do projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kryteriów klasyfikacji produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych, chcielibyśmy przedstawić swoje uwagi do proponowanych regulacji. Jako organizacja społeczna działająca na rzecz edukacji i promocji zdrowia w Polsce oraz propagująca postawy prozdrowotne w społeczeństwie uważamy działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa korzystania z leków za niezbędne, jednak prezentowany w projekcie kierunek naszym zdaniem rozmija się z rzeczywistymi potrzebami i bolączkami Polaków i Polek.

Przede wszystkim jesteśmy zaskoczeni, że w sekcji „Omówienie wpływu na pozostałe obszary” Oceny Skutków Regulacji samoleczenie jest zrównywane z jak najbardziej negatywnym zjawiskiem lekomanii. Na potrzeby naszych działań edukacyjnych i społecznych opracowaliśmy szeroką definicję odpowiedzialnego samoleczenia, która przed lekomanią przestrzega:

Odpowiedzialne samoleczenie to świadome zaangażowanie pacjenta w dbanie o własne zdrowie, które polega na indywidualnym podejmowaniu działań w zakresie utrzymania zdrowia oraz doraźnego leczenia objawów rozpoznanych samodzielnie do momentu konsultacji z lekarzem, w oparciu o wiedzę pochodzącą z aktualnych i z rzetelnych źródeł. W ujęciu szerszym oznacza także stosowanie się pacjenta do zaleceń personelu medycznego.

Zgodnie z ogólnie przyjętymi wytycznymi uczymy, że samoleczenie nie powinno trwać dłużej niż 3 do 5 dni, a w wypadku utrzymywania się bądź nasilenia objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. W kontekście często utrudnionego dostępu do lekarzy pierwszego kontaktu oraz wzrastających kosztów utrzymania systemu opieki zdrowotnej (wynikającej także ze starzenia się społeczeństwa) samoleczenie jako postawa pierwszej reakcji w obliczu zauważenia objawów choroby będzie się upowszechniać i nie zmienią tego żadne regulacje.

Uważamy, że ważniejsze niż zwiększanie ograniczeń jest prowadzenie stałych, przemyślanych działań edukacyjnych nastawionych na zwiększenie świadomości pacjentów w zakresie bezpiecznej farmakoterapii – zarówno z wykorzystaniem leków OTC, jak i tych dostępnych na receptę. Miejsce zakupu leków samo z siebie nie zapewnia bezpieczeństwa – paracetamol w aptekach i w sklepach ogólnodostępnych ma taki sam profil bezpieczeństwa, zalecane dawkowanie i możliwe działania niepożądane. Do zatruć nie dochodzi przecież w momencie zakupu, tylko później – w domu czy pracy, gdy o prawidłowym stosowaniu leków decyduje wyłącznie posiadana wiedza i ukształtowane postawy pacjenta.

Chcielibyśmy w tym miejscu podzielić się doświadczeniami z akcji „Przewietrz apteczkę!”, w ramach której prowadzimy warsztaty bezpiecznej farmakoterapii dla seniorów. Według cząstkowych wyników ankiet, które przy tej okazji prowadzimy, warszawscy seniorzy i seniorki w przeważającej większości korzystają z leków przepisanych przez lekarza, a praktycznie jedynym miejscem zakupu leków jest dla nich apteka. Czy oznacza to, że regularne wizyty w przychodniach oraz aptekach sprawiają, że mają oni wiedzę na temat bezpiecznego korzystania z leków? Nic bardziej mylnego: ich świadomość jest na ogół niska, żeby nie powiedzieć: bardzo niska. Często nie orientują się nawet, co dokładnie oznacza, że lek należy przyjmować po posiłku, nie mówiąc już o tym, że pod różnymi nazwami handlowymi kryją się te same substancje czynne, a różne leki mogą ze sobą wchodzić w interakcje. Jednocześnie poczucie, iż pozostają pod opieką specjalistów, sprawia, że zupełnie bezrefleksyjnie przyjmują liczne przepisane leki, czasami wręcz szkodząc swojemu zdrowiu.

Z naszych obserwacji wynika, że problem ma charakter systemowy i dotyczy także innych grup społecznych i wiekowych. Z tego powodu rekomendujemy podjęcie działań edukacyjnych mających na celu zwiększenie świadomości społecznej w zakresie możliwości, ale i ryzyka związanego z farmakoterapią, niezależnie od miejsca zakupu leków. Tylko w ten sposób możemy budować społeczeństwo obywateli zdrowo zaangażowanych będących ważnymi partnerami lekarzy i farmaceutów w dbaniu o zdrowie.

Jako organizacja założona przez naukowców z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, chcielibyśmy również zapytać o przesłanki stanowiące o zmniejszeniu dopuszczalnych dawek paracetamolu i kwasu acetylosalicylowego. Stosowanie paracetamolu w jednorazowej dawce 500‑1000 mg jest powszechnie przyjętym standardem terapeutycznym i trudno znaleźć badania wykazujące skuteczność dawki 300 mg. Podobnie jest w przypadku kwasu acetylosalicylowego. Zgodnie z drabiną analgetyczną WHO minimalna jednorazowa dawka kwasu acetylosalicylowego wynosi 650 mg. Brakuje wiarygodnych badań potwierdzających skuteczność dawki 300 mg kwasu acetylosalicylowego w bólach głowy, menstruacyjnych i gorączce.

Obawiamy się, że zmniejszenie dopuszczalnych dawek kwasu acetylosalicylowego i paracetamolu może przynieść skutki odwrotne do zakładanych. Słabsze działanie leków może doprowadzić do przyjmowania większej dawki zarówno jednorazowo, jak i w ciągu doby, co niesie ryzyko przekraczania bezpiecznej dawki. Z doświadczenia wiemy, że zmiana przyzwyczajeń pacjentów to trudny i długotrwały proces, a nierozsądne i źle komunikowane zmiany w tym zakresie mogą mieć opłakane skutki.

Mamy nadzieję, że proponowane regulacje będą w jak największym stopniu uwzględniały przedstawione argumenty. W razie potrzeby polecamy się jako partner społeczny mogący podzielić się doświadczeniem w zakresie prowadzenia działań zwiększających świadomość pacjentów.

Z poważaniem
dr n. med. Anna Staniszewska

Zdjęcie: Ramdlon via Pixabay.com
(licencja CC0 – Domena Publiczna).

Najważniejsza dla obu stron, tak pacjenta, jak i lekarza, jest edukacja.

W wypadku pacjenta należy budować świadomość, że leki mogą ze sobą wchodzić w interakcję, oraz wyrabiać nawyk informowania lekarza o innych chorobach i lekach nawet bez pytania. Osobom starszym życie mogą ułatwić nawet bardzo proste rozwiązania – jak samo zapisywanie nazw leków, dawkowania i zaleceń lekarskich na kartce. Jeżeli występuje kilka chorób, dobrym pomysłem jest gromadzenie wszystkich informacji na temat leczenia w jednym miejscu, takim prywatnym „centrum informacji”.

Choć to banalne rozwiązanie, bywa ono naprawdę przydatne. W razie kłopotów zdrowotnych taki spis można pokazać ratownikom medycznym czy w szpitalu. Podczas wizyty w przychodni nie trzeba zdawać się całkowicie na zawodną pamięć – można udostępnić lekarzowi zeszyt, gdzie wszystko jest jasno zapisane.

Należy pamiętać, że pacjent nie jest jedyną osobą odgrywającą ważną rolę w procesie leczenia. Równie istotne co holistyczne podejście do zdrowia jest holistyczne podejście do edukacji. Osobom starszym często pomagają inni – rodzina, przyjaciele, pracownicy społeczni czy wolontariusze. Edukujmy także ich! Jeżeli senior sam nie spisze zaleceń, mogą oni usiąść z nim i wspólnie zapisać wszystkie ważne informacje o leczeniu. Oni także mogą zaproponować stworzenie specjalnego zeszytu na takie dane.

Istotna jest też edukacja pracowników ochrony zdrowia. Warto pytać wprost pacjentów: „czy przyjmuje Pan/Pani jeszcze jakieś leki?”, „czy  jest Pan/Pani na coś chory/chora?”. Czasami można zapytać wprost „czy jest to gdzieś zapisane?”. Część seniorów ma zebrane przynajmniej częściowo informacje dotyczące stanu zdrowia oraz przyjmowanych leków, lecz o tym zapomina choćby z powodu stresu. Dopiero zapytani wyciągają swoje notatki.

Temat wielochorobowości i starzenia się społeczeństwa nie zniknie i będzie miał coraz większy wpływ zarówno na nasze życie, jak i cały system ochrony zdrowia. W związku z tym niezmiernie ważna jest działalność organizacji zajmujących się promocją postaw prozdrowotnych wśród seniorów. Aktywność tego typu instytucji pozwoli pomóc w sprostaniu wyzwaniom jakie stanowią wielochorobowość, zwiększający się udział seniorów w populacji oraz inne zjawiska poruszane w tym i poprzednim artykule. Mogą one zarówno prowadzić działania edukacyjne skierowane do seniorów i ich bliskich, jak i np. tworzyć specjalne formularze ułatwiające notowanie dawek leków czy zaleceń lekarskich – przykładem może być np. lekospis z „Abecadła lekowego” przygotowanego przez Fundację Obywatele Zdrowo Zaangażowani.

Działania skierowane do poszczególnych osób zaangażowanych w proces leczenia oraz aktywności podejmowane przez różne organizacje w oderwaniu od siebie jednak nie wystarczą. Konieczna jest współpraca: lekarza z pacjentem, lekarza z rodziną i pacjenta z rodziną. Między organizacjami oraz organizacji z sektorem publicznym. Razem możemy działać łatwiej i skuteczniej, by uniknąć coraz bardziej widocznych zagrożeń związanych z wielochorobowością.

 

Elwira Smoleńska
Członkini Zarządu Fundacji
Obywatele Zdrowo Zaangażowani

Problem wielochorobowości sam w sobie nie jest nowy, choć w dzisiejszych czasach staje się bardziej widoczny. Przyczyn częstszego zwracania uwagi na to zagadnienie jest kilka. Po pierwsze, medycyna się rozwija, dzięki czemu możliwe jest leczenie kolejnych jednostek chorobowych, a niektóre choroby śmiertelne stają się chorobami przewlekłymi. Po drugie, długość życia ulega wydłużeniu, w związku  czym rośnie udział seniorów w populacji, a to właśnie w tej grupie wiekowej najczęściej występuje wielochorobowość.

Według szacunków do końca 2050 roku przyrost osób w wieku 65+ będzie wynosić ok. 19 punktów procentowych, co w konsekwencji spowoduje około 35-procentowy udział osób starszych w całej populacji. Prognozowane jest także wydłużenie się oczekiwanej długości życia o około 7–9 lat (GUS, 2014).

Zagadnienie wielochorobowości osób starszych należy rozpatrywać w kontekście specyfiki tej grupy wiekowej. Posiadanie wielu chorób przewlekłych wiąże się z szeregiem obowiązków, m.in.: regularnym przyjmowaniem leków, wypełnianiem konkretnych zaleceń lekarskich, regularnymi kontrolami. Z powodu wieku oraz stanu zdrowia osoby starsze mają czasem problemy z zapamiętaniem i stosowaniem wszystkich zaleceń. Prowadzi to do takich sytuacji jak nieodpowiednie przyjmowanie leków lub ich nieprzyjmowanie, niepełna realizacja recept, niewłaściwe wykonywanie zaleceń lekarskich oraz pomijanie wizyt kontrolnych.

Ryzyko leży nie tylko po stronie pacjenta, lecz także lekarzy. Problemem jest brak holistycznego podejścia. Część lekarzy leczy tylko „swoją” jednostkę chorobową. W konsekwencji może to doprowadzić do tego, że pacjenci, chcąc wypełnić wszystkie zalecenia od różnych lekarzy, powinni zażywać kilkanaście różnych leków wiele razy dziennie (na czczo, przed jedzeniem, po jedzeniu, rano, w południe, wieczorem…). Dodatkowo pomiędzy lekami na odrębne jednostki chorobowe mogą występować interakcje.

Część lekarzy nie uwzględnia współistniejącej jednostki chorobowej, inni uwzględniają samą chorobę, ale nie weryfikują jej leczenia. Czasem pacjenci zapominają, jakie leki i w jakich dawkach przyjmują. Możliwe interakcje między lekami mogą prowadzić do nieprawidłowego leczenia wybranych jednostek chorobowych bądź powodować nowe dolegliwości.

Wyżej wspomniane zagadnienia należy postrzegać nie jako problemy, lecz wyzwania, którym trzeba sprostać. Każde z nich jest możliwe do rozwiązania. W kolejnym artykule z tego cyklu chciałabym przedstawić możliwe strategie radzenia sobie z wyzwaniami wielochorobowości osób starszych.

 

Elwira Smoleńska
Członkini Zarządu Fundacji
Obywatele Zdrowo Zaangażowani

Podczas debaty „Zdrowe starzenie się w każdym wieku” zorganizowanej 15 grudnia w partnerstwie ze Studenckim Kołem Naukowym Zdrowia Publicznego na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym zostały wręczone nagrody w konkursie prac młodych naukowców „W sprawie zdrowia”.

Komisja konkursowa złożona z przedstawicieli Fundacji oraz jej współpracowników postanowiła przyznać pierwsze miejsce Agnieszce Świderskiej, studentce WUM, za pracę „Ocena skali występowania zjawiska prezenteizmu i absencji chorobowej w wybranych placówkach oświatowych – badanie własne”. Docenione zostało przede wszystkim wszechstronne podejście do tematu, którego waga jest często niedostrzegana. Obecność w pracy mimo pogorszenia stanu zdrowia  to zagadnienie ważne również w kontekście działań edukacyjnych dotyczących profilaktyki i samoleczenia prowadzonych przez Fundację.

Drugie miejsce zajęła Karolina Kulpik, również z WUM, za pracę „Ocena wybranych potrzeb i zachowań zdrowotnych osób w wieku podeszłym ze szczególnym uwzględnieniem źródeł pozyskiwania informacji na temat zdrowia”. Ważnym walorem artykułu było podjęcie tematyki edukacji zdrowotnej osób starszych, co mimo wzrastającej świadomości społecznej tego problemu wciąż pozostaje zagadnieniem wymagającym debaty – również naukowej.

Nagrody ufundowane przez firmę USP Zdrowie wręczył w imieniu Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani oraz sponsora dr Dominik Olejniczak. W najbliższych tygodniach na stronach Fundacji będziemy chcieli przedstawić wnioski ze zwycięskich prac oraz ich najważniejsze fragmenty.

15 grudnia 2016 roku Fundacja Obywatele Zdrowo Zaangażowani miała przyjemność być partnerem debaty „Zdrowe starzenie się w każdym wieku” organizowanej we współpracy ze Studenckim Kołem Naukowym Zdrowia Publicznego działającym na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.

Format debaty panelowej stanowił nowość dla większości członków SKN ZP oraz innych studentów, którzy uczestniczyli w wydarzeniu. Na początku krótkie prezentacje wygłosili członkowie społeczności studentów WUM oraz przedstawiciel Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani. Tematami wystąpień były:

• Zdrowy senior – profilaktyka chorób wieku podeszłego (Anna Korcala-Wichary, WUM),
• Aktywni bez względu na wiek (Magdalena Jabłońska, WUM),
• Ekonomiczne aspekty starzenia się społeczeństwa (Jakub Brzeziński, WUM),
• Projektowanie działań dla seniorów i z seniorami (Filip Makowiecki, FOZZ).

Po takim wprowadzeniu miała miejsce dyskusja moderowana przez Jakuba Szymika związanego z Klubem Debat. W jej trakcie uczestnicy mieli okazję skonfrontować swoje tezy z innymi panelistami oraz pytaniami z publiczności. Poruszony został bardzo ciekawy przekrój tematów związanych z szeroko pojętą odpowiedzialnością za swoje zdrowie, bezpiecznym samoleczeniem czy rolą odpowiednich zachowań zdrowotnych już od najmłodszych lat (czy – jak dowodziła Anna Korcala-Wichary w odniesieniu do dostępnych badań – w pewnym stopniu już od życia płodowego, choć wtedy odpowiedzialność spoczywa oczywiście na rodzicach).

Mamy nadzieję, że taka formuła przedstawiania wyników badań naukowych na stale przyjmie się w społeczności studentów WUM, a Fundacja Obywatele Zdrowo Zaangażowani będzie dalej efektywnie współpracować ze Studenckim Kołem Naukowym Zdrowia Publicznego przy organizacji kolejnych tego typu wydarzeń.

 

 

 
 
 
 

30 listopada bieżącego roku odbyło się w Sejmie 27. posiedzenie Komisji Polityki Senioralnej. Jako przedstawiciel Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani wziął w nim udział dr n. med. Dominik Olejniczak, członek zarządu.

W toku posiedzenia poruszono wiele istotnych z punktu widzenia działalności Fundacji tematów. Wiceminister zdrowia Jarosław Pinkas szeroko omówił obecnie realizowane oraz planowane działania z zakresu profilaktyki chorób i urazów wśród osób starszych. Szczegółowo odniesiono się także do problemu występowania chorób cywilizacyjnych w tej grupie wiekowej. Przedmiotem dyskusji stały się także tzw. wielkie problemy geriatryczne, w tym dostępność seniorów do opieki specjalistycznej.

Obecni na posiedzeniu członkowie wielu organizacji pozarządowych reprezentujących interesy seniorów zgodnie stwierdzili, że należy zintensyfikować działania nakierowane na poprawę stanu zdrowia osób starszych.

Warto zauważyć, iż wśród omawianych planów działań, na które składają się między innymi liczne programy profilaktyczne, nie znalazły się inicjatywy mające na celu aktywizację i edukację seniorów. Pokazuje to pewne niedostatki i niedoskonałości planowanych działań – by te były skuteczne, muszą mieć charakter kompleksowy.

Inicjatywy edukacyjne uczące osoby starsze zachowań prozdrowotnych i korzystania z dostępnych możliwości powinny być – zgodnie z założeniami promocji zdrowia – realizowane równolegle do programów wdrażanych przez instytucje centralne.

Taką właśnie inicjatywą edukacyjną jest akcja „Przewietrz apteczkę!” prowadzona przez Fundację Obywatele Zdrowo Zaangażowani, która w tym przypadku może stanowić przykład dobrej praktyki dla autorów i realizatorów polityki senioralnej.

 

Zdjęcie: Kpalion via Wikimedia.org
(licencja CC BY-SA 3.0).

W dniach 24–25 listopada we Wrocławiu odbył się II Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego. To jedno z najważniejszych wydarzeń związanych ze zdrowiem publicznym. Gratulacje organizatorom Kongresu złożyli m.in. pełnomocnik rządu ds. projektu ustawy o zdrowiu publicznym poseł Beata Małecka-Libera i wiceminister zdrowia Jarosław Pinkas. Fundację Obywatele Zdrowo Zaangażowani reprezentował członek zarządu dr Dominik Olejniczak.
W toku niezwykle interesujących paneli dyskusyjnych można było zapoznać się m.in. z zasadami przyznawania środków na programy prozdrowotne, w tym inicjatywy edukacyjne, oraz z problemami zdrowotnymi poszczególnych grup wiekowych. Z punktu widzenia Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani szczególnie interesujące było zdrowie osób starszych – temat obszernie dyskutowany także w kuluarach. Realizowany przez Fundację projekt „Przewietrz apteczkę!” spotkał się z dużym uznaniem specjalistów z ośrodków akademickich m.in. z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach czy Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dziękujemy!
Wnioski zaprezentowane przez ekspertów w podsumowaniu poszczególnych paneli tematycznych zdecydowanie potwierdzają, że podjęliśmy właściwy kierunek działań – podstawą do podnoszenia jakości życia i bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów są działania edukacyjne i aktywizujące, przede wszystkim te na szczeblu lokalnym.

8 listopada 2016 roku, w ramach akcji informacyjnej o projekcie „Przewietrz apteczkę!”, dr Dominik Olejniczak – członek zarządu Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani – wziął udział w konferencji naukowo-szkoleniowej „Interdyscyplinarna opieka nad człowiekiem w zdrowiu i chorobie” organizowanej przez Instytut Nauk Medycznych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie.

Referat „Bezpieczna farmakoterapia seniorów – szanse i zagrożenia” oparty był na treści „Abecadła lekowego” wydanego przez Fundację. Zarówno projekt „Przewietrz apteczkę!”, jak i samo wystąpienie spotkały się z dużym zainteresowaniem uczestników – zwłaszcza specjalistów z zakresu gerontologii i geriatrii, których liczne grono wzięło udział w obradach. W toku dyskusji po wygłoszeniu referatu wskazano na brak tego typu działań edukacyjnych w województwie lubelskim.

Konferencja była dla Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani szczególna, ponieważ dzięki włączeniu „Abecadła lekowego” do materiałów konferencyjnych trafiło ono do szerokiego grona odbiorców naukowo związanych z edukacją zdrowotną. Dzięki temu uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z ideą akcji oraz z jedną z metod jej realizacji. Duże zainteresowanie kampanią wskazuje na konieczność jej kontynuowania oraz dalszego propagowania.

Podsumowaniem konferencji będzie monografia w języku angielskim. Tekst „Safe pharmacology in the elderly – opportunities and threats” umożliwi zapoznanie się z tematyką wystąpienia również odbiorcom anglojęzycznym.

 

Zdjęcie: DarkoStojanovic via Pixabay.com
(licencja CC0 – Domena Publiczna).

Edukacja zdrowotna pacjenta prowadzona przez personel medyczny powinna być nieodłącznym elementem właściwie funkcjonującego systemu ochrony zdrowia. O ile w powszechnej świadomości realizatorami tej edukacji są pielęgniarki, lekarze czy dietetycy, o tyle rola farmaceutów i techników farmacji wydaje się pomijana czy co najmniej niedostatecznie nagłośniona. To błąd, szczególnie z punktu widzenia edukacji z zakresu działania, zażywania i przechowywania leków, którą można by nazwać edukacją farmakologiczną.

Według dostępnych badań (w tym również tych przytoczonych w wydanym przez Fundację Obywatele Zdrowo Zaangażowani w 2016 roku raporcie „Nowoczesne i odpowiedzialne samoleczenie w systemie ochrony zdrowia” pod redakcją prof. Krzysztofa Krajewskiego-Siudy) konsumpcja leków, przede wszystkim tych z grupy OTC, stale rośnie. Sytuacja taka wymusza wdrażanie działań edukacyjnych nakierowanych na racjonalne korzystanie z medykamentów. Zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia również w kontekście ministerialnego programu bezpłatnych leków dla seniorów, który wszedł w życie 1 września 2016. Inicjatywa ta ma na celu zwiększenie dostępności leków dla osób powyżej 75. roku życia. Wobec zwiększonej dostępności jednym z przewidywanych efektów programu jest regularne stosowanie leków przez seniorów, co również niesie ze sobą konieczność realizowania działań edukacyjnych na przykład w zakresie sposobu przyjmowania leku czy też jego przechowywania.

Widać zatem jasno, iż edukacja zdrowotna, szczególnie edukacja farmakologiczna, powinna wyjść poza gabinety lekarskie oraz szpitale i być realizowana również w aptekach czy punktach aptecznych. Farmaceuci i technicy farmacji posiadają niezbędną wiedzę i kompetencje, by udzielać pacjentom porad dotyczących dawkowania leków czy sposobu ich przechowywania. Pacjenci nierzadko nie przywiązują odpowiednio dużej wagi do informacji zawartych w ulotkach dołączonych do leku, a często w ogóle się z nimi nie zapoznają. W tej sytuacji farmaceuta lub technik farmacji, obok lekarza, stanowią jedyne wiarygodne źródło informacji na temat leku – ma to kluczowe znaczenie w kontekście promowania świadomego i odpowiedzialnego samoleczenia.*

Znakomitym dopełnieniem edukacji bezpośredniej byłoby zaopatrzenie pacjentów w materiały edukacyjne związane z bezpiecznym stosowaniem leków. Przykład takiego materiału stanowi poradnik „Abecadło lekowe” wydany właśnie przez Fundację Obywatele Zdrowo Zaangażowani. Zbiór łatwych w zastosowaniu i praktycznych zasad w połączeniu z rekomendacją farmaceuty lub technika farmacji z pewnością przełoży się na pozytywne zachowania pacjenta w kontekście bezpiecznej farmakoterapii.

Podsumowując, farmaceuci i technicy farmacji, obok lekarzy i pielęgniarek czy dietetyków, powinni pełnić kluczową rolę w działaniach edukacyjnych, szczególnie edukacji farmakologicznej. Może to w znaczący sposób przełożyć się na efektywność i bezpieczeństwo farmakoterapii, a także przyczynić się do rozpropagowania zasad bezpiecznego i odpowiedzialnego samoleczenia.

dr Dominik Olejniczak
Członek Zarządu Fundacji
Obywatele Zdrowo Zaangażowani

Zdjęcie: LeilaSchmidt via Pixabay.com
(licencja CC0 – Domena Publiczna).

 

* W ramach warsztatów z cyklu „Przewietrz apteczkę!” prowadzimy badania ankietowe. Kwestionariusz zawiera także pytania dotyczące stosunku seniorów do informacji na ulotkach leków oraz o główne źródła wiedzy o lekach. Choć za wcześnie, by wyciągać wnioski ze zgromadzonych danych, wydaje się, że wyniki mogą wspierać powyższe twierdzenia (dop. red.).

W dniach 21-22 października, w ramach promocji projektu „Przewietrz apteczkę!”, Fundacja Obywatele Zdrowo Zaangażowani wzięła udział w konferencji naukowej „Wiedza i praktyka w ochronie i promocji zdrowia” w Siedlcach. Członek zarządu Fundacji, dr Dominik Olejniczak, wygłosił referat „Ocena możliwości zdrowotnej osób starszych w kontekście nieracjonalnego zażywania leków”.

Wystąpienie oparte na omówieniu działań edukacyjnych prowadzonych przez zespół Fundacji spotkało się z dużym zainteresowaniem słuchaczy. Szczególne uznanie wzbudziło opracowanie „Abecadło lekowe” stanowiące ważny element projektu.

Prezentacji wysłuchali przedstawiciele i pracownicy naukowi wielu instytucji, m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu czy Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, a także liczne grono studentów.

Udział w konferencji miał na celu promowanie akcji „Przewietrz apteczkę” w całej Polsce oraz stanowił wstęp do realizacji działań edukacyjnych w środowiskach lokalnych.

Kolejną okazją do omówienia projektu będzie konferencja naukowo-szkoleniowa „Interdyscyplinarna opieka nad człowiekiem w zdrowiu i chorobie” w Chełmie. Dr Dominik Olejniczak weźmie w niej udział jako prelegent oraz członek komitetu naukowego.