26 września obchodzimy Ogólnopolski Dzień Aptekarza. Z uwagi na wciąż trwającą dyskusję, nt. opieki farmaceutycznej, która realnie zdominowała kwestie dot. aptek pytamy ekspertów-farmaceutów, o co tak naprawdę chodzi z tą opieką farmaceutyczną?

Czym jest kompleksowa Opieka Farmaceutyczna?

dr n. farm. Piotr Merks: Opieka farmaceutyczna, to filozofia etycznego postepowania farmaceutów podnosząca bezpieczeństwo i efektywności prowadzonej przez lekarza farmakoterapii, realizowana przez roczne katalogi usług farmaceutycznych, od usług podstawowych takich jak zaopatrzenie w leki, udzielanie informacji pacjentowi, po usługi rozszerzone  zaawansowane wymagające doświadczenia i wielu umiejętności klinicznych w celu optymalizacji leczenia. Każda z usług musi mieć jasno zdefiniowany zakres czynności jakie musi wykonać farmaceuta oraz musi oferować konkretne punkty końcowe( efekt) jaki ma wywierać na pacjenci w celu możliwości dokładnego przeliczenia. Wartością priorytetowa jednak, w podejściu najnowszej definicji , jest podejścia do pacjenta ad hoc nie tylko wydanie recepty, zapewnienie , aby produkt leczniczy był na stanie, ale zapewnienie mu informacji o leku, dodatkowo również zaangażowania w proces terapeutyczny , aby świadomie podjął decyzje o swoim leczeniu. Ważnym elementem procesu jest współpracy nie tylko z zawodami medycznymi ,ale tez innymi organami np. policja czy organizacje pro pacjenckie. Całości procesu realizacji wielu usług musi być dokumentowana, papierowo i elektronicznie w celu uzyskania refundacji.

dr n. farm. Marcin Kruk:  To podejście do pacjenta jako najważniejszego podmiotu w pracy farmaceuty, nie jako jedynie klienta w aptece, ale jako osoby wymagającej stałego wsparcia, które odbywa się w długotrwałej relacji zaufania.

Dlaczego wprowadzenie Opieki Farmaceutycznej w Polsce jest istotne?

PM: Z uwagi na bardzo duże braki kadrowe, brak kontynuacji leczenia po wyjściu ze szpitala, brak systemowego koordynowania pacjenta po wyjściu np. ze szpitala czy poza POZ, jest to jeden z najważniejszych elementów, na które system powinien patrzeć. Kolejnym jest rozwiniecie profilaktyki przez apteki oraz wszelkich usług monitorujących farmakoterapie. Farmaceuta powinien mieć jak na zachodzie status urzędnika państwowego, który czuwa nad gospodarką lekowa np. w szpitalach gdzie na każdym oddziale powinien być farmaceuta.

MK: Wprowadzenie Opieki Farmaceutycznej w Polsce jest konieczne przede wszystkim ze względu na interes zdrowotny pacjenta ale także w celu optymalizacji systemu ochrony zdrowia w Polsce. To także szansa na prawidłowe wykorzystanie potencjału polskich farmaceutów.

Jakie korzyści dla pacjentów niesie za sobą kompleksowa opieka farmaceutyczna?

PM: Pacjenci dłużej żyją, w lepszym stanie zdrowia, szybciej dotrą do lekarza jeśli farmaceuta znajdzie niepokojące objawy bądź działania niepożądane. System ochrony zdrowia notuje mniej hospitalizacji z uwagi na poprawę adherence poprzez kampanie edukacyjne prowadzone w aptekach. Obniżenie kosztów leczenia systemów jest tu największym atutem, lub jak w przypadku szczepień, wzrost poziomy wszczepialności przez łatwą dostępność.

MK: Podstawowymi korzyściami opieki farmaceutycznej dla pacjenta jest stały i łatwy dostęp do nieodpłatnego doradztwa zdrowotnego oraz unikalna szansa na kompleksowe monitorowanie skuteczności i bezpieczeństwa przewlekłych farmakoterapii. Należy także podkreślić benefit związany z możliwością wczesnego wykrywania chorób poprzez diagnostykę przesiewową prowadzoną w ramach opieki farmaceutycznej.

W takim razie w jaki sposób można wesprzeć farmaceutów, żeby ta opieka w końca stała się rzeczywistością?

PM: Przede wszystkim kolejne reformy powinny objąć system nauczania, ale też  motywacji. Farmaceuci musza być bardziej pewni siebie, jako zawód, jako  jednostki. Dramatyczne są dla mnie sytuacje, gdy farmaceuta chcesz  wykonywać szczepienia a właściciel mu nie pozwala. Dramatyczne jest to,  że część z nas nie bierze nadal tego pod uwagę, że wiatr wieje w żagle.  System powinien bardzo, ale to bardzo skupić się na wsparciu tej grupy  zawodowej.  Drugi cel, to powinniśmy zawiesić na chwilę robienie polityki, a zająć  się wypracowaniem nowych standardów. Myślę, ze po COVID 19 czas na  wielką refleksję.  Jednak, żeby się to stało, musi być jeden generał. Obecnie mamy za dużo generałów, zbyt dużo wizji, a za mało żołnierzy do wspierania przebudowy  systemu. Uznany standard jest jeden od 75 lat. Zaakcetujemy to, że nie  ma co już  wymyślać. Praca w branży jest bardzo trudna, z jednej strony utarte schematy od  lat, z drugiej strony dynamiczne zmiany. Do tego garstka followersow do tzw. embracing change. Bill Gates powiedział w jednym ze swoich przemówień, „Delay, means live” co znaczy opóźnianie znaczy życie, co oznacza, że po woli idzie czas dla kompetencji, a nie polityki, a grupa osób opóźniająca zmiany musi zająć się czymś innym. System ochrony zdrowia, nie wytrzyma wiele w obecnej formy, bez angażowania się farmaceutów.

MK:  Opieka farmaceutyczna jest naturalnym kierunkiem w jakim podąża rozwój zawodu farmaceuty a także całego rynku aptecznego. Wsparcie instytucjonalne jest konieczne przy kreowaniu odpowiednich przepisów oraz wypracowaniu systemu wyceny usług farmaceutycznych a także standardów opieki farmaceutycznej.

Jakie są pierwsze wrażenia odnośnie rozporządzenia dotyczącego pilotażu przeglądów lekowych? Jakie są jego rokowania?

PM: Jeśli porządnie przygotowany projekt, nie będzie elementem uprawiania polityki przez osoby niemerytorycznie, to jest wielka szansa na sukces. Przygniata mnie smutek, gdy widzę osoby, które niszczą kuluarowo tak wielką prace na rzecz swoich partykularnych interesów.  Jednak jest to wyzwanie, rangi historycznej dla farmaceutów i zespołu nadzorującego projekt. Liczę, że nauka zawsze się obroni bo: „Science is the biggest weapon” jak mówi Dr hab. Agnieszka Neuman-Podczaska. Mamy już pierwsze wyniki gotowości polskich aptek do pilotażu w ramach studium wykonalności (około 60 pacjentów) oraz pilotażu w ramach OF Senior. Znamy problemy, musimy się z nimi zmierzyć. Jeden to trudności w relacji z lekarzami, drugie przygotowanie farmaceutów i aptek do masowego wdrożenia w kolejnych latach. Ale, myślę, ze gdyby każdy z nas oraz ruchu oporu, dołączył się, wykonamy kolejne kroki szybciej niż nam się wydaje

MK: To długo oczekiwany krok w dobrym kierunku. Podejmuje wyzwanie systemowej minimalizacji ryzyka związanych z polipragmazją.

———————————————————–

Dr n. farm. Piotr Merks – farmaceuta, Sekretarz Generalny Europejskich Związków Zawodowe Pracowników Zatrudnionych w Aptekach (EPhEU), Przewodniczący Związków Zawodowych Pracowników Farmacji (ZZPF), Członek trzeciego Zespołu ds. Opieki Farmaceutycznej przy Ministerstwie Zdrowia

Dr n. farm. Marcin Kruk – farmaceuta, związany zawodowo z monitorowaniem bezpieczeństwa farmakoterapii